شورش قسطنطنیه بر سر اعلام برنده مسابقه ارابه رانی آغاز شده بود. شورشیان مدعی بودند که داوران مسابقه تیم مورد علاقه امپراتور ژوستی نین (ژوستی نی ان یکم - Justinian I)را بخاطر خوشنودکردن او برنده اعلام کرده اند حال آنکه تیم دیگر (تیم معروف به پرچم آبی) برنده بود. این مدعیان 13 ژانویه به صورت اعتراض وارد میدان اصلی شهر شده بودند و چون پاسخ نشنیدند از روز بعد به شورش دامن زدند ـ شورشی که پنج روز طول کشید و نیمی از شهر ازجمله کلیسای ایاصوفیه و گوشه ای از کاخ سلطنتی ویران شد. ناراضیان از مالیات سنگین ـ مالیاتی که وضع شده بود تا باج سالانه 2هزار و چهارصد کیلوگرمی طلا به ایران داده شود ـ از روز سوم و دو سناتور مخالف امپراتور از روز چهارم به شورشیان پیوستند. شورشیان خواهان اعدام ژنرال بلیساریوسBelisarius و ژنرال موندوسMundus بودند که از ایران شکست خورده بودند. در این روز «تئودورا» بانوی امپراتور و این دو ژنرال ضمن منصرف ساختن «ژوستی نی ان» از ترک شهر و رفتن به دژ نظامی مجاور خواستند که اجازه دهد ارتش وارد عمل شود و چنین اجازه ای به آنان داده شد و ارتش در پنجمین روز شورش وارد عمل شد و با کشتن هزاران شورشی به ناآرامی پایان داد. هزینه تعمیر خرابی وارده به شهر و ازجمله نوسازی کلیسای ایاصوفیه سبب شد که امپراتور نتواند باج سالانه را به ایران بپردازد و در سال 540 ارتش ایران به دستور خسروانوشیروان از چند ناحیه قلمرو امپراتوری روم را مورد حمله قرارداد. یک بهانه «ژوستی نی ان» از تعلل درپرداخت باج مقرر این بود که دولت ایران به کمک خود به ژرمن های آریایی ـ به عنوان همنژاد ـ ادامه می دهد و آنان با این کمک و وعده های دیگر اعلام استقلال کرده و از روم (بخش غربی به پایتخی شهر رم) جدا شده اند. ارتش ایران در تعرض سال 540 ضمن تصرف حلب (آلپو)، انتاکیه، دارا (امروزه؛ اوقوز) و ادسا، لازیکا Lazika (گرجستان غربی ـ گرجستان ساحلی امروز) و ... دولت قسطنطنیه را مجبور به قبول برتری ایران و پرداخت باج کرد. در نبرد لازیکا 30 هزار رومی کشته شدند. خسروانوشیروان بعدا مبلغ سنگین باج را کاهش داد و پارسیان را تشویق کرد که به گرجستان غربی (لازیکا در ساحل دریای سیاه) مهاجرت کنند تا نفوس ایرانی منطقه در اکثریت باشد. جنگ ایران و روم پنج سال بعد بر سر ناحیه «پترا» ازسر گرفته شد که باز ایران برنده جنگ بود.

1831 - رمان گوژپشت نتردام اثر نویسنده فرانسوی ویکتور هوگو منتشر شد.


1980 - ایندیرا گاندی به نخست‌وزیری هند منصوب شد.


1976 - خشم ایرانیان از یک نامگذاری تحریک آمیز

خشم ایران نسبت به هفت کشور عربی منطقه خلیج فارس که از 17 دیماه سال 1354 (هفتم ژانویه 1976) آغاز شده بود بیست و چهارم دیماه به اوج خود رسید و بعدا هم ادامه یافت. این برانگیخته شدن احساسات و واکنش افکار عمومی ایرانیان پس از نامگذاری یک سرویس خبری به نام «خبرگزاری خلیج عربی!» صورت گرفته بود که متعاقب آن دولت ایران سفیران خود را از این کشورها فراخواند و در نشست این سفیران در تهران این نامگذاری یک دسیسه تازه اعلام شد و اخطار گردید که احدی حق ندارد نام دو هزار و پانصد ساله خلیج فارس را تغییر دهد. حساسیت و واکنش ایرانیان نسبت به نام تاریخی خلیج فارس از آن زمان ادامه داشته است.


مفسر رادیو دولتی ایران در همان روز این اقدام ضد تاریخی و ضد فرهنگی را «تحریک ایران به دست شماری از حاکمان عربی، طبق نقشه و سیاست دولتهای خارج از منطقه» خواند و از این «حاکمان» خواست که فریب دولتهای دوردست را نخورند و با آتش بازی نکنند.

مرور زمان نشان داده است که این تحریکات همچنان ادامه دارد. بااینکه دولت و رسانه های آمریکا، هنوز جز خلیج فارس لفظ دیگری بکار نبرده اند جورج دبلیو بوش رئیس جمهور وقت ایالات متحده در آخرین نطق سالانه خود در این مقام در 28 ژانویه 2008گفته بود: "آمریکا با آنهایی که (اشاره به دولت ایران) نیروهای نظامی مارا تهدید کنند برخورد خواهد کرد، و ما در کنار متحدان خود در خلیج فارس خواهیم ایستاد و از منافع حیاتی خود در منطقه خلیج فارس دفاع خواهیم کرد."، و جمله آخر او تکرار دکترین کارتر در 28 سال پیش از آن بود (استقرار نظامی در خلیج فارس و حضور در منطقه). رسانه های آمریکا این قسمت از نطق بوش را اخطار به دولت جمهوری اسلامی ایران تلقی کرده بودند.

1690 - کلارینت (نوعی ساز بادی ــ قره نی) اختراع شد.


1929 - امان الله پادشاه افغانستان که به یک دژ نظامی پناهنده شده بود به سود برادرش که تنها سه روز پادشاه بود کناره گیری کرد.


1943 - تشکیل کنفرانس "کازابلانکا" در جریان جنگ جهانی دوم

کنفرانس کازابلانکا در 14 ژانویه 1943م و در هنگامه جنگ جهانی دوم در بندری به همین نام واقع در کشور مراکش برگزار گردید و فرانکلین روزولت رئیس جمهور امریکا و چرچیل نخست وزیر انگلستان به عنوان سران دو دولت اصلی متفقین در آنها شرکت داشتند. این کنفرانس در حالی برگزار گردید که دو کشور نسبت به عملکرد یک‏دیگر اعتراض داشتند. انگلستان از این‏که امریکا اولویت در شکست آلمان را کنار گذاشته است گله‏مند بود و امریکا نیز از عدم حملات وسیع انگلستان علیه ژاپن شاکی بود. با این همه، کنفرانس در یک موقعیت خاص زمانی برگزار می‏شد و هدف مشترک آنها در نهایت پیروزی بر متحدین بود. در این کنفرانس نقشه حمله به سیسیل از جزایر مهم ایتالیا، بمباران کشورهای جبهه متحد توسط امریکا و دیگر مسایل جنگ مورد بررسی قرار گرفت. هم‏چنین نحوه کمک رسانی و تدارک تجهیزات برای روسیه و نیز نحوه حمله به فرانسه مورد بحث و موافقت قرار گرفت. در پایان این کنفرانس که به مدت ده روز به طول انجامید، نمایندگان کشورهای شرکت کننده اعلامیه مشترکی صادر کردند که به موجب آن متعهد شدند، جنگ را تا تسلیم بدون قید و شرط دولت‏های متحد ادامه دهند. خواسته نهایی متفقین، باعث شد تا برخی کشورها، مسئولیت ادامه جنگ و طولانی شدن آن را متوجه متفقین بدانند. بیش از 2 سال بعد از این کنفرانس، جنگ دوم جهانی با شکست و تسلیم آلمان و ژاپن به پایان رسید.


2006 - کناره گیری قاضی دادگاه صدام

رزگر امین که صدام حسین و تنی چند از همکارانش را محاکمه می کرد 14 ژانویه 2006 استعفای خود را از ریاست دادگاه تسلیم داشت. وی که یک «کُرد» است پس از این که دلسردی مردم از جریان محاکمه و نیز دلخوری دولتهای آمریکا و عراق را از رفتار نرم خود با صدام مشاهده کرد کناره گیری خودرا اعلام داشت زیرا که هر دو طرف را از کار خود ناراضی دید. محاکمه صدام ادامه یافت و اعدام شد.


2011 - پیروزی انقلاب مردمی تونس و سقوط رژیم دیکتاتوری زین العابدین بن علی در این کشور.


2013 - به نوشته خبرگزاری فارس، "به‌رغم تاکیداتی که برای اطلاع‌رسانی به افکار عمومی در مسیر برخورد با مفسدان اقتصادی وجود دارد، در دور دوم برگزاری دادگاه فساد مالی 3 هزار میلیارد تومانی امکان حضور خبرنگاران در این جلسات فراهم نشده است.".

زادروزها

    1861 - زادروز محمد ششم سی‌وششمین و آخرین سلطان امپراتوری عثمانی
    1875 - زادروز آلبرت شوایتسر پزشک و موسیقیدان آلمانی ، برنده جایزه صلح نوبل سال 1952


    1919 - زادروز جولیو آندریوتی بیست ویکمین نخست وزیر ایتالیا
    1925 - زادروز یوکیو میشیما نویسنده ، شاعر ، نمایشنامه‌نویس ، بازیگر و کارگردان نامدار ژاپنی


    1941 - زادروز فی داناوی بازیگر آمریکایی
    1982 - زادروز ویکتور والدز دروازه‌بان باشگاه فوتبال بارسلونا

درگذشت‌ها

    1742 - درگذشت ادموند هالی منجم، فیزیکدان و هواشناس انگلیسی
    1867 - درگذشت ژان اگوست دومینیک انگر نقاش نئوکلاسیک فرانسوی


    1898 - درگذشت لوئیس کارول کشیش ، عکاس و نویسنده انگلیسی
    1957 - درگذشت هامفری بوگارت هنرپیشه و تهیه‌کننده آمریکایی


    1978 - درگذشت کورت گودل ریاضیدان ، منطقدان و فیلسوف اتریشی
    2013 - درگذشت کنراد باین بازیگر آمریکایی کانادایی تبار

در آن زمان بهای یک قطعه زمین 120 متری که در دهه 1960 [دهه 1340 هجری] چهار ـ پنج هزار تومان بود تا 200 هزار تومان (30 هزار دلار) بالا رفته بود. بسیاری از این جوانان که در دوران نوجوانی مزه فقر و تبعیض را چشیده بودند؛ در آمریکا و اروپا به آسانی تحت تاثیر تبلیغات مخالف قرارگرفتند به صف مخالفان شاه پیوستند، انجمن دایر کردند، به گروهها پیوستند و مخالفت را علنی ساختند و به این ترتیب ذهن آمریکاییان و اروپاییان نسبت به حکومت ایران تغییرکرد. قدرت این انجمنها و گروهها در تدارک تظاهرات خشونت آمیز برضد شاه در نوامبر 1977 و در اطراف کاخ سفید واشنگتن به نمایش گذارده شد و شاه از چشم آمریکاییان افتاد و ... و این آغاز پایان کار او بود. بسیاری از این دانشجویان درجریان انقلاب و یا ظرف یکی دو سال اول (1979 و 9 ماه از سال 1980) از وطن دیدارکردند و چون وضعیت را مطابق میل خود ندیدند عمدتا به کشور محل تحصیل بازگشتند و ماندگار شدند و با استفاده از قوانین مهاجرت محل اقامت بستگان خودرا هم آوردند و اینان بستگان دیگر و این تسلسل تا به امروز ادامه یافته و شمار ایرانیان مهاجر در سراسر جهان ظرف سه دهه گذشته، طبق یک برآورد بالغ بر 5 ـ 6 میلیون می شود که چون تابعیت ایران را لغو نکرده اند تبعه جمهوری اسلامی هم بشمار می آیند و قسمتی از آمار نفوس ایران را تشکیل می دهند.

1293 - اشغال تبریز توسط نیروهای آلمان و امپراتوری عثمانی در جریان جنگ جهانی اول


1847 - واگذاری کالیفرنیا به دولت واشنگتن

13 ژانویه 1847 و در پی شکست نظامیان مکزیک از نظامیان آمریکا به فرماندهی سرلشکر فریمانت (جان فره مونت) ایالت کالیفرنیا به تصرف دولت واشنگتن درآمد. در این روز «پیکو» فرماندار مکزیکی کالیفرنیا قرارداد تسلیم را امضا کرد و اتباع کالیفرنیا (کالیفُرنیوها) شهروند دولت آمریکا شدند. دولت مکزیک (که قبلا اسپانیای نو خوانده می شد) سال بعد و طبق «قرارداد گوادالوپ ـ هیلداگو» هفت ایالت شمالی خود ازجمله کالیفرنیا، آریزونا، نیومکزیکو، کلرادو، نوادا و بخشی از ایالت تکزاس را به دولت واشنگتن واگذارکرد و در این ناحیه روخانه «ریو گرانده» مرز دو کشور شده است.


1915 و 2010 - زلزله هائیتی با 316 هزار کشته

13 ژانویه 1915 در مرکز شبه جزیره ایتالیا یک زمین لرزه شدید روی داد که تنها در منطقه آوه زانو Avezzano بیش از 29 هزار تن را کشت. در همین روز در سال 2001 یک زلزله در السالوادور (قاره آمریکا) 800 تن را به آن دنیا فرستاد و 12 ژانویه 2010 یک زلزله هفت ریشتری در کشور فقر و شورش زده فرانسوی زبان 9 میلیونی هائیتی [واقع در کارائیب ـ قاره آمریکا] بیش از سیصد هزار تن را بیجان ساخت. [طبق گزارش دولت هائیتی، 316 هزار کشته]. این زمین لرزه نزدیک به 350 هزار مجروح داشت و 251 هزار ساختمان (خانه مسکونی و محل کسب) را ویران ساخت و یا آسیب زد. زمین لرزه هائیتی ساعت 4 و 53 دقیقه روی داد.

علت تلفات سنگین زلزله نه چندان سخت هائیتی کم استحکام بودن ساختمانها و کثرت اعضای خانوار در زیر یک سقف اعلام شده است. در این رویداد بیمارستان پورت او پرنس Port - au - Prince پایتخت هائیتی، کاخ رئیس جمهور، کلیسای بزرگ و نیر مقر صلحبانان سازمان ملل آسیب دید و اسقف بزرگ کلیسای کاتولیک هائیتی و نیز رهبر حزب اقلیت کشته شدند. درصد تلفات وارده به اعیان هائیتی نسبت به تهیدستان این کشور بیشتر بود زیراکه طبقه فقیر در آلونک زندگی می کنند که سقف های آنها را پوشال و حلبی و کارتن تشکیل می دهد. اکثریت جمعیت هائیتی را [تلفظ انگلیسی آن هیتی Haiti است] سیاهپوستان (اعقاب بردگان سابق) تشکیل می دهد. هائیتی مستعمره سابق فرانسه است که با جمهوری دومینیکن جزیره هیسپانیولا را تشکیل می دهند. جزیره هیسپانیولا که کریستف کلمب (کلمبوس) آن را مقر حکومت اسپانیا در قاره آمریکا قرار داده بود روی کمربند زلزله و در منطقه توفهای دریایی قرار گرفته است. زلزله سال 1751 هائیتی در این مستعمره وقت فرانسه تنها یک ساختمان را سالم باقی گذارده بود.


1906 - نخستین رادیو ویژه پخش آگهی که برد امواج آن تنها تا 1600 متر بود در نیویورک آغاز بکار کرد.

1943 - هیتلر که در انتظار ساخت بمب اتمی بود باتوجه به ناکامی هایش در جبهه های روسیه و شمال آفریقا جنگ تمام عیار اعلام کرد که باعث تسریع شکست خود وی شد.

1990 - «داگلاس وایلدر Douglas Wilder» به عنوان نخستین فرماندار سیاهپوست انتخابی یک ایالت آمریکا کار خودرا آغاز کرد. وی در انتخابات عمومی نوامبر 1989 به سمت فرماندار ایالت مشترک المنافع ویرجینیا انتخاب شده بود. یک فرد، تنها برای یک دوره 4 ساله می تواند فرماندار ویرجینیا شود. وایلدر بعدا مجری برنامه های یک رادیو و آنگاه شهردار انتخابی شهر ریچموند ویرجینیا - زادگاه خود شد. وایلدر که پیش از فرماندار شدن یک سناتور ایالتی بود از سال 2009 خودرا از امور سیاسی و اداری بازنشسته کرده و به کار تدریس در دانشگاه «کامان ولت» بازگشته است و علم حکومت تدریس می کند. او عضو حزب دمکرات آمریکاست. وایلدر 17 ژانویه 1931 به دنیا آمده است.


1357 ش - تشکیل شورای سلطنت توسط محمدرضا پهلوی

پس از کشتار خونین 13 آبان 57 تهران، محمدرضا پهلوی رسماً شنیدن صدای انقلاب ملت ایران را اعتراف کرد. در این حال بود که در حقیقت شمارش معکوس سقوط رژیم پهلوی آغاز شد. شاه ایران که توان مقاومت در مقابل امواج خروشان انقلاب اسلامی را نداشت، تنی چند از مهره ‏های سیاسی مورد اعتماد خود را مأمور تشکیل شورای سلطنت کرد تا به تصوّر خود، امواج اعتراض‏های مردمی را فرو بنشاند. این شورا قرار بود مقدمات انتقال قدرت را از شاه به فرزندش فراهم کند و بدین ترتیب، ملت مسلمان و مبارز ایران را به ادامه حیات رژیم ستمشاهی، متقاعد سازد. هر چند هدف اصلی محمدرضا از تشکیل این شورا، خروج از ایران و در نتیجه جان سالم به در بردن بود. اما مردم آگاه ایران، با تجمع در خیابان‏ها، ضمن مخالفت با این اقدام، حمایت خود را از حضرت امام خمینی اعلام کردند. حضرت امام در همین روز در پاریس اعلام نمودند که به زودی یک دولت جدید انقلابی تشکیل خواهند داد. پس از انتشار این خبر، سید جلال ‏الدین تهرانی، برای دیدار با امام، راهی فرانسه شد. امام دو شرط برای پذیرفتن وی معین کردند: استعفای او از ریاست شورای سلطنت و اعلامِ غیرقانونی بودن این شورا از جانب او. سرانجام رییس شورای سلطنت در اول بهمن از سمت خود استعفا داد و شورای سلطنت بدون هیچ اقدامی در راستای اهداف شاه پس از فعالیتی یک هفته‏ای، عملاً منحل شد.


1359 - اولین حمله و بمباران شیمیایی عراق علیه ایران در جریان جنگ تحمیلی

با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران در 31 شهریور 1359ش، رژیم بعث بارها با استفاده از سلاح‏های میکربی، شیمیایی و کشتار جمعی، قوانین و مقررات بین‏المللی را نقض نمود. ناکامی ارتشِ تا دندان مسلح عراق در تأمین اهداف سردمداران رژیم بعثی، فرماندهان این ارتش را بر آن داشت تا پس از مشورت با کارشناسان عالی‏رتبه دولت‏های استکباری به خصوص کارشناسان شیمیایی شوروی سابق، استفاده از سلاح‏های شیمیایی را نیز در کنار دیگر سلاح‏های جنگی و مرگبار خویش مورد توجه قرار دهند. سابقه اولین حمله ثبت شده شیمیایی عراق به 23 دی ماه 1359 ش باز می‏گردد که نیروهای ایرانی را در پنجاه کیلومتری غرب ایلام، با گلوله شیمیایی، مورد حمله قرار داد و شماری را مصدوم کرد.


 از آن پس، عراق به استفاده از این سلاح ادامه داد. با ادامه این روند، ایران طی نامه‏های متعدد رسمی به دبیر کل سازمان ملل، با اعلام کاربرد سلاح‏های شیمیایی توسط عراق، تقاضای اعزام گروه کارشناسی برای بررسی موضوع نمود. هرچند دبیر کل این موضوع را به شورای امنیت ارجاع داد و گروه کارشناسی پس از سفر به ایران این حملات را تأیید کرده و عراق را محکوم نمودند، با این حال، اولاً شورای امنیت عکس‏العمل مناسب و کافی در برابر این نقض مقررات بین‏المللی نشان نداد و بدین وسیله، راه را بر تکرار این جنایت بازگذاشت. در ثانی، از کشورِ به کارگیرنده سلاح‏های شیمیایی نامی نبرد و موضوع را با کل مسأله جنگ مرتبط ساخت. در نتیجه عدم اقدام فوری و جهانی سازمان ملل متحد، رژیم عراق از آن پس، بارها نیروهای ایرانی را مورد حمله شیمیایی قرار داد که به شهید و مجروح شدن ده‏ها هزار نفر انجامید و با گذشت سال‏ها از پایان جنگ، اثرات این سلاح‏های کشنده، هنوز قربانی می‏گیرند.

زادروزها

    1270 - سید محمدعلی جمال‌زاده، نویسنده و مترجم ایرانی
    1293 - محمود اعتمادزاده (م. ا. به‌آذین)، نویسنده و مترجم ایرانی.


    1683 - کریستف گراپنر، آهنگساز آلمانی.
    1882 - آلویس هیتلر، برادر ناتنی آدولف هیتلر.
    1864 - زادروز ویلهلم وین فیزیکدان آلمانی


    1924 - زادروز پاول فایرابند فیلسوف علم
    1927 - زادروز سیدنی برنر زیست‌شناس اهل آفریقای جنوبی ، برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال 2002 به‌همراه رابرت هرویتس و جان سالستن


    1966 - زادروز پاتریک دمپسی بازیگر آمریکایی
    1977 - زادروز اورلاندو بلوم هنرپیشه انگلیسی


مرگ‌ها

    1386 - جعفر شهیدی، مورخ و استاد زبان و ادبیات فارسی
    69 - درگذشت گالبا امپراتور روم به مدت 7 ماه بین سال‌های 68 تا 69


    681 - درگذشت آگاتو از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
    1599 - درگذشت ادموند اسپنسر شاعر و نویسنده بریتانیایی


    1978 - درگذشت هوبرت هامفری سناتور سنای ایالات متحده آمریکا از سال 1949 تا 1964 و 1971 تا 1978
    1998 - درگذشت محمد قاضی مترجم آثاری چون دن کیشوت و زوربای یونانی به زبان فارسی

1049 - سالروز درگذشت مروج دوستی؛ ابوسعید ابوالخیر

تاریخ ادبیات جهان درگذشت صوفی و سخنور پارسی گوی خراسانی؛ ابو سعید ابوالخیر را در 81 سالگی در 12 ژانویه سال 1049 ذکر کرده است که اشعار، گفته ها و عقاید او در «اسرار التوحید» گرد آوری شده است. وی از مروجان دوستی و مهربانی کردن و از نهی کنندگان کینه جویی و عناد بود. ابوسعید در «میهنه» خاوران به دنیا آمده بود.


1918 - روزی که انگلیسی ها قصر شیرین را تصرف کردند

22 دیماه 1296 (12ژانویه 1918) باراتف ژنرال روس و افرادش [به تصمیم لنین] خاک ایران را ترک گفتند و در پی خروج آخرین نظامی روس از ایران، نیروهای انگلیسی که از طریق عراق هم وارد غرب وطن ما شده بودند قصر شیرین و نیمی از استان کرمانشاه را تصرف کردند. انگلیسی ها در جریان جنگ جهانی اول به بهانه درآویختن با عثمانی (متحد آلمان) که از قرنها پیش بین النهرین (عراق امروز) را در کنترل داشت وارد خاک این سرزمین شده بودند. انگلیسی ها حتی پیش از پیدایش نفت در منطقه، درصدد سلطه بر آسیای غربی ـ مهمترین منطقه استراتژیک جهان برآمده بودند که ورود عثمانی به جنگ جهانی اول فرصتی را که درانتظارش بودند به دست آنان داد.


در جریان جنگ جهانی اول و برغم اعلام بی طرفی قبلی ایران، نظامیان دولتهای متحارب (روسیه و انگلستان از یک سوی و عثمانی از سوی دیگر) به وطن ما وارد شده و ایران بیطرف را به میدان جنگ، تحریک و جاسوسی تبدیل کرده بودند. پس از پیروزی انقلاب بلشویکی روسیه، لنین به تروتسکی کمیسر نیروهای مسلح روسیه توصیه اکید کرده بود که نظامیان روسیه را از ایران خارج سازد و گفته بود که نظامیان یک دولت انقلابی نباید اشغالگر بشمارآیند و با خروج روسها بود که انگلیسی ها یکه تاز میدان ایران شدند و قصر شیرین را هم تصرف کردند ـ زمانی که قاعدتا ضرورت نداشت. ورود انگلیسی ها به غرب ایران، فراهم ساختن زمینه تحت الحمایه ساختن وطن ما بود زیرا که در ژانویه 1918 عثمانی در همه جبهه ها دست به عقب نشینی زده بود و نیروی نظامی در ایران نداشت. سال بعد، انگلیسی ها قراردادی با وثوق الدوله [رئیس الوزراء وقت] امضا کردند که اگر مجلس آن را تصویب کرده بود؛ ایران تحت الحمایه دولت لندن می شد. انگلیسی ها بعدا و پس از پیروزی بلشویکهای روس در جنگ داخلی این امپراتوری نگران گسترش کمونیسم به ایران و از اینجا به مناطق عربی شدند و چون سلطان احمدشاه را مردی نسبتا روشنفکر و دمکراسی دوست یافتند به فکر کودتا و روی کارآوردن یک نظامی در تهران افتادند و ....

1932 - نخستین زنی که در آمریکا سناتور شد

12 ژانویه 1932 برای نخستین بار سنای آمریکا دارای یک سناتور زن شد. وی بانو «هاتی کاراوی Hattie W. Caraway» دبیر دبیرستان و در آن زمان 54 ساله بود. شوهر بانو «هاتی» که سناتور ایالت آرکانزا بود در دسامبر 1931 درگذشته بود و تا انجام انتخابات فرعی (در آمریکا؛ انتخابات ویژه) که 12 ژانویه 1932 برگزار شد فرماندار ایالت بیوه او بانو «هاتی» را به عنوان سناتور موقت معرفی کرد. رفتار بانو «هاتی» در این یک ماه بگونه ای بود که در انتخابات فرعی و دو انتخابات سراسری بعد از آن بر رقیبان پیروز شد و 12 سال و چند ماه سناتور بود. انتخاب وی به سناتوری بود که سبب شد پای بانوان به سنای آمریکا باز شود که در آن هر ایالت ـ صرفنظر از جمعیت آن ـ دارای دو سناتور است؛ جمعا 100 نفر. معاون رئیس جمهور آمریکا رئیس سنای این کشور است.


1507 - رخنه آلفونسو د آلبوکرک به خلیج فارس

دریاسالار پرتغالی آلفونس دا آلبوکرکی (آلبوکرک) در ژانویه 1507 جزیره سکوترا (سقطرا) واقع در اقیانوس هند و متعلق به یمنی ها را بهترین منطقه استراتزیک برای راه بندی و جلوگیری از رخنه سایر قدرتهای اروپایی به آبهای آسیا و ایجاد مستعمره تشخیص داد و دستور ساختن یک پایگاه نظامی را در آنجا صادرکرد و بعدا از همین پایگاه بود که با هفت کشتی توپدار و 500 تفنگدار دریایی وارد خلیج فارس شد و جزایر ایرانی هرمز، قشم و ... را تصرف کرد. ایرانیان در آن زمان سلاح آتشین نداشتند زیرا که پادشاه وقت ـ شاه اسماعیل صفوی ـ بکاربردن توپ و تفنگ را خلاف مروت و مردانگی می پنداشت.

سکوتره که بعدا توسط انگلستان تصرف و پایگاه نظامی این کشور قرار گرفت وسعت کافی و بیش از سی هزار جمعیت دارد. روسها از دهه 1960 متوجه اهمیت استراتژیک سکوترا شدند ولی فروپاشی شوروی مانع انجام برنامه های آنان شد. یمن جنوبی که به صورت فدراسیون قبایل اداره می شد از زمان کسب استقلال متحد روسیه بود. اینک آمریکا چشم به سکوترا بسته و بزرگ کردن قضیه هواداران القاعده در یمن (به دنبال دستگیر کردن عمر فاروق عبدالمطلب ـ جوان نیجریه ای) احتمالا به همین منظور است.


یمن 24 میلیونی تا 22 ماه مه 1990 به صورت دو کشور بود که در این تاریخ و در پی یک خصومت طولانی و چند نبرد خونین با هم یکی شدند. یمن شمالی که اکثریت جمعیت آن شیعه بودند تا یکم نوامبر 1918 (ده روز مانده به پایان جنگ جهانی اول) تحت الحمایه عثمانی بود و تا سال 1962 توسط امام شیعیان زیدیه اداره می شد و یمن جنوبی که از سال 1839 تحت الحمایه انگلستان بود و اکثریت نفوس آن سنی شافعی هستند سی ام نوامبر 1967 استقلال یافت و دارای یک حکومت کمونیستی و از دوستان دولت مسکو شد. پس از تامین وحدت بوده است که درصد کل سنی های یمن 53 و شیعیان 47 درصد برآورد شده است. یمن 530 هزار کیلومتری که هنوز با دولت سعودی اختلاف ارضی دارد با داشتن دویست جزیره از جمله سکوترا و ناظر بر باب المندب بودن یک منطقه استراتژیک جهان است. القربی وزیر امور خارجه جمهوری یمن اعلام کرده است که این دولت با ورود واحدهای رزمی خارجی ازجمله نظامیان آمریکا به یمن بنام مبارزه با القاعده مخالف است و چنین اجازه ای را نخواهد داد. دولت یمن نمی خواهد که به صورت افغانستان درآید ولی با آموزش نظامیان و پلیس یمن توسط مستشاران غرب مخالفت ندارد!.

1944 - شکست نیروهای آلمان نازی در شهر لنینگراد روسیه.

1964 - انقلاب زنگبار

انقلاب زنگبار از بامداد 12 ژانویه 1964 آغاز شد و انقلابیون با کشتن هزاران عرب تبار و هندی به خارجی تبارها بر این مجمع الجزایر پایان دادند. در این انقلاب حتی به یک ایرانی تبار که در زنگبار «شیرازی» خوانده می شوند آسیب وارد نیامد و حزب سیاسی آنان به فعالیت خود ادامه داده است. دولت انگلستان که از قرن نوزدهم بر زنگبار مسلط شده بود در دسامبر 1963 به این جزایر یک میلیون نفری که تا ساحل آفریقای شرقی 25 تا 50 کیلومتر فاصله دارد استقلال داده بود و یک عرب تباررا سلطان آنجا کرده بود که ماه بعد (ژانویه) انقلاب آغاز شد. قبل از انگلیسی ها پرتغالی ها بر این جزایر سلطه داشتند که در پایان سلطه آنان، برای مدتی زنگبار دارای حاکم عمّانی (عرب عمّانی تبار) شده بود. در آن زمان عمّانی ها در زنگبار عمدتا تجارت برده می کردند. زنگبار Zanzibar صدها سال از مراکز تجاری ایران با قاره آفریقا بود و استقرار هزاران ایرانی در آنجا مربوط به همان دوران است. ایرانیان در زنگبار یک شهری سنگی ساخته اند که از آثار باستانی است. زنگبار پس از انقلاب، ضمن حفظ استقلال و حاکمیت خود با تانگانیکا متحد شد و فدراسیون تانزانیا را بوجود آورده اند. صادرات عمده زنگبار از قدیم الایام «ادویه» بویژه دارچین، جوز، فلفل و «کلو Clove» بوده است.


1357 ش - تشکیل شورای انقلاب به فرمان امام خمینی (ره)

با اوج‏گیری نهضت اسلامی در سال 1357، اندیشه طرح تشکلی به نام شورای انقلاب در میان روحانیون معتمد حضرت امام(ره) پدید آمد که در سفر شهید مطهری به پاریس، این طرح با امام در میان گذارده شد. با موافقت معظمٌ له، این شورا تشکیل گردید و اعضای آن انتخاب شدند. پس از آن امام خمینی(ره) طی اطلاعیه‏ای، اعضای شورای انقلاب اسلامی را تعیین و وظایف آن را برای مردم تشریح نمودند. معظم‏له در بخشی از اطلاعیه خویش فرمودند: به موجب حق شرعی و بر اساس رأی اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به این‏جانب ابراز شده است، در جهت تحقق اهداف اسلامی ملت، شورایی به نام شورای انقلاب اسلامی، مرکب از افراد با صلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق، موقتاً تعیین شده و شروع به کار خواهند کرد. اعضای این شورا عبارت بودند از: حضرات آیات سید علی خامنه ‏ای، سید محمود طالقانی، سید محمد بهشتی، مرتضی مطهری، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید عبدالکریم موسی اردبیلی، محمدرضا مهدوی کنی و آقایان یداللَّه سحابی، مهدی بازرگان و عباس شیبانی و... . در آستانه پیروزی انقلاب، اعضای این شورا، مهندس بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت پیشنهاد کردند که حضرت امام با این پیشنهاد موافقت نمودند. پس از پیروزی انقلاب، این شورا با مشروعیت حاصله از حمایت‏های مردمی، زمام امور را به دست گرفت. از جمله اقدامات شورای انقلاب، می‏توان به تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ملی شدن بانک‏ها، سامان بخشیدن به دادگاه‏های انقلاب، برگزاری همه‏پرسی در رابطه با نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش‏نویس قانون اساسی، تصویب آیین نامه‏های مجلس خبرگان و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی و... اشاره کرد. مسؤولیت شورای انقلاب تا زمان تشکیل مجلس شورای اسلامی به طول انجامید و از تاریخ 7 خرداد 1359 وظایف این شورا به مجلس و شورای نگهبان واگذار گردید.





1976 - شورای امنیت سازمان ملل با اکثریت آراء و بدون مخالفت 5 عضو دائمی (دارندگان حق رد = وتو) اجازه داد که سازمان آزادی فلسطین در جلسات آن شورا بدون داشتن حق رای شرکت کند.

2006 - در آخرین روز مناسک حج، در منا، و در جریان رمی الجمرات بر اثر هجوم زائران، 362 تن جان خودرا از دست دادند. دولت سعودی برای جلوگیری از تکرار حادثه دیوارها را که قبلا سه ستون بود تعریض کرد.

2010 - شهادت دکتر مسعود علی محمدی ، استاد فیزیک دانشگاه تهران و دانشمند هسته ای ایران.


زادروزها

    1893 - هرمان گورینگ، بنیان گذار پلیس مخفی آلمان «گشتاپو» در زمان آدولف هیتلر.
    1893 - میخائیل گورویچ از بنیانگذاران شرکت هوافضایی میگ


    1876 - جک لندن، نویسنده آمریکایی.
    1361 - تولد نگار جواهریان بازیگر سینمای ایران.
    1362 - تولد ترانه علیدوستی بازیگر سینمای ایران.


مرگ‌ها

    1946 - صفیه زغلول، همسر سعد زغلول، مادر ملت مصر.
    1976 - آگاتا کریستی، نویسنده انگلیسی داستان‌های جنایی و ادبیات کارآگاهی.


    428- درگذشت ابوسعید ابوالخیر عارف و شاعر نامدار ایرانی قرن چهارم و پنجم.
    1378 - فیروز بهجت محمدی، بازیگر ایرانی

1270 - روزی که 2 زن حکمران کرمان و فارس شدند

آباقا خان (آباقاآن) ایلخان مغول ایران [پسر هلاکوخان] ششم ژانویه 1270 میلادی ضمن انتصابات خود، دو زن را حکمران دو ایالت بزرگ ایران کرد؛ آبش خاتون حکمران فارس و ترکان خاتون حکمران کرمان شد.

ترکان خانون از قراختایی ها و آبش خاتون از خاندان اتابکان فارس بود. در انتصابات این روز، مقام صاحبدیوانی (معادل بزرگ وزیر، بدون اختیارات نظامی) به شمس الدین محمد جوینی و حکومت اصفهان و اراک به پسر او بهاءالدین داده شده و عطاملک جوینی مولف معروف، در سمت خود ـ حکومت بغداد که از زمان هلاکوخان آن را بر عهده داشت تثبیت گردیده بود.

به نوشته تئودور مومسِن مورخ آلمانی قرن 19، کرمانی ها چند قرن حاکم آلتائیک (تُرک زبانان آسیای میانه) داشتند ولی حتی یک کلمه تُرکی یاد نگرفتند که این، نهایت میهندوستی آنان و نیروی ذاتی ناسیونالیسم ایرانی را ثابت می کند. این ناسیونالیسم دو بار با دین درآمیخت و توفنده شد و ایران را ابرقدرت کرد؛ یک بار به دست اردشیر پاپکان و باردیگر توسط اسماعیل یکم (شاه اسماعیل صفوی).

1909 - ایجاد انجمن نجات مشروطیت در اصفهان

در پی لغو مشروطیت از سوی محمدعلی شاه، 16 دی ماه 1288 (ششم ژانویه 1909) نجفقلی صمصام بختیاری در اصفهان «انجمن نجات مشروطه» تاسیس کرد و اعلام داشت که با سه هزار سوار و چند توپ رهسپار تهران خواهد شد تا محمدعلیشاه را بیرون راند. صمصام به قولی که داده بود وفا کرد. حاکم وقت اصفهان از ترس صمصام، همان وقت به کنسولگری انگلستان پناهنده شده بود!. سواران صمصام در حومه تهران به مشروطه طلبان شمال که از گیلان و مازندران و از طریق قزوین آمده بودند پیوستند و تهران را تصرف و محمدعلیشاه را به سفارت روسیه فراری دادند و برکنارکردند.


1331 ش - روزی که بحرین در پارلمان ایران دارای نماینده شد

در اجرای اصلاحیه قانون انتخابات ایران، از 16 دیماه 1331 [زمان حکومت دکتر مصدق] بحرین دارای یک نماینده در مجلس شورای ملی شد. این قانون در چهارم دیماه آن سال به تصویب رسیده بود. بحرین که طبق قانون مصوب، تا اواخر دهه 1340 که شاه [پهلوی دوم]، در مصاحبه ای در هند، درپاسخ به پرسش یک روزنامه نگار (!) ناگهان و به طور غیر منتظره با انجام رفراندم و آن هم یکجانبه و تنها در بحرین موافقت کرد، استان چهاردهم ایران به حساب می آمد. شاه با این تصمیم که نقض سوگند او بود عملا با تجزیه ایران موافقت کرد!. شاه در دوران سلطنت خود و بویژه پس از کودتای 28 امرداد 1332 زیر نفوذ آمریکا و انگلستان قرارداشت.

1964 - مجازات زندان برای اعضای موثر نهضت آزادی

ششم ژانویه سال 1964 ( 16 دی ماه در سال1342هجری) حکم محکمه نظامی تهران درباره اعضای موثر نهضت آزادی که قبلا دستگیر شده بودند به این شرح انتشار یافت:

آیةالله محمود طالقانی 10 سال زندان، مهندس مهدی بازرگان 10 سال، یدالله سحابی 6 سال، احمد علی بابایی 6 سال، عباس شیبانی 6 سال، عزت الله سحابی 4 سال، مهدی جعفری 4 سال، ابوالفضل حکیمی 4 سال و ....

 این افراد که از حکم صادره تقاضای تجدید نظر کردند از فعالان انقلاب سال 1357 بودند که بیشتر آنان در نخستین دولت انقلاب صاحب مقام شدند و ....


1838 - اختراع تلگراف

ساموئل مورس Samuel F. B. Morse استاد هنر و نقاشی دانشگاه نیویورک ششم ژانویه سال 1838 میلادی دستگاه تلگرافی را که ساخته بود و می توانست هر دقیقه ده کلمه مخابره کند به معرض نمایش گذارد . مخابره با این دستگاه برپایه فن الکترومغناطیس و قطع و وصل جریان برق بود . هر وصل کوتاه مدت که ایجاد مغناطیس می کرد صدا و یا علامت نقطه بود و وصل طولانی تر صدای طولانی تر و خط به وجود می آورد . وی قبلا در برابر هر حرف الفبا تعدادی از این نقطه و خط ها را قرار داده بود و یک واژه نامه مورس به وجود آورده بود. فرضا ؛ یک خط و یک نقطه علامت « الف یا إ » ، و از شنیدن صدا ها یا دیدن علامات می شد کلمه را درک کرد.نام این الفبای خط و نقطه ای « کد مورس » گذارده شده است.


مورس (متولد 27 اپریل 1791 و متوفی در 2 اپریل 1872) که پسر یک کشیش ساکن شهرستان بوستون بود و از دانشگاه «ییل» در رشته هنرهای زیبا فارغ التحصیل شده بود علاقه وافری به الکتریسته و سیاست هم داشت ، ولی خیلی زود در سیاست شکست خورد و نه توانست به عضویت شورای شهر نیویورک در آید و نه عضو کنگره شود بنابر این به علاقه دیگر خود الکتریسته پرداخت و در سال 1837 موفق به ساختن دستگاه خانگی تلگراف شد. باطری که این دستگاه را تغذیه می کرد از ظروف متعدد آب اسید ساخته شده بود.

مورس پس از نمایش دستگاه مخابره علامات که با کمک یک استاد علوم آن را ساخته بود برای جلب کمک مالی به واشیگتن رفت و با پولی که از کنگره ( دستگاه مقننه ) آمریکا گرفت به تکمیل دستگاه خود پرداخت و در سال 1843 میان شهرهای بالتیمور و واشنگتن ارتباط تلگرافی برقرار کرد که ظرف ده سال اختراع او جهانی شد و همه جا تیر های تلگراف بالا رفت و ....


مورس که در 27 آوریل سال 1791 به دنیا آمده بود دوم آوریل 1872 در 80 سالگی از بیماری ذات الریه در نیویورگ درگذشت، ولی تا الفبای مخابراتی مورس زنده است نام او هم باقی است .

1964 - نبرد Binh Gia و تمام عیار شدن جنگ ویتنام که تا ده سال بعد طول کشید

نبرد 5 روزه Binh Gia ـ دهکده ای در جنوب هوشی مین سیتی (شهر سایگون) و نه چندان به دور از این شهر، جنگ ویتنام را که تا سال 1975 به درازا کشید وارد مرحله تازه و تمام عیار خود کرد. این نبرد که 28 دسامبر 1964 آغاز شده بود تا سحرگاه دوم ژانویه 1965 ادامه داشت و کمونیست ها (ویت کُنگ) طرف پیروز آن بودند و نیروهای دولت ویتنام جنوبی مرکب از 9 گردان و سه برابر کمونیست ها که از سوی نیروی دریایی، واحدهای هوایی و تفنگدار آمریکا پشتیبانی می شدند تلفات سنگین متحمل شدند. طبق اعلامیه چهارم ژانویه 1965 دولت ویتنام جنوبی، تلفات نظامیان این دولت در این نبرد بیش از 400 تَن بود. دولت آمریکا نیز چند هواپیما و هلی کوپتر و 18 نظامی از دست داده بود.

اخبار مربوط به این نبرد، سایر خبرهایِ روز جهان را تحت الشعاع قرار داده و تیتر اول رسانه ها شده بود.


 روز بعد (پنجم ژانویه) دولت آمریکا دولت هانوی (ویتنام شمالی وقت) را متهم کرد که نیرو و اسلحه به کمک ویت کُنگ فرستاده بود و اعلام داشت که مسکو از طریق خاک چین انواع سلاحهای پیشرفته را به ویتنام شمالی می رساند که به ویت کنگ منتقل می شود. در پی صدور همین اعلامیه بود که دولت آمریکا به کشتی های خود در خلیج تونکن دستور داد که مناطق شمال مدار 17 درجه (خط تقسیم ویتنام، منطقه غیرنظامی و گذرگاه نیروهای شمال به جنوب و انتقال اسلحه) را گلوله باران کنند و به این ترتیب به شکل کامل وارد جنگ شد و مدتی بعد شمار نظامیان آمریکا در جنوب ویتنام از رقم پانصد هزار بالاتر رفت.

 نبرد Binh Gia شدیدترین و وسیع ترین نبرد ویت کُنگ با نیروهای مشترک ویتنام جنوبی و آمریکا تا آن زمان بود.

1900 - بوئرهای افریقای جنوبی (سفیدپوستان هلندی مهاجر) به پایگاه نیروهای استعمارگر انگلستان در «لیدی اسمیت» شبیخون زدند و بیش از یک هزار انگلیسی را کشته و یا زخمی ساختند.

1357 ش - سقوط دولت نظامی "غلامرضا ازهاری" و آغاز به کار دولت "شاپور بختیار"

پس از آن که شاپور بختیار به عنوان نخست وزیر رژیم پهلوی معرفی شد، وی در شانزدهم دی ماه 1357، با معرفی اعضای کابینه خود، قدرت را به طور رسمی در دست گرفت. کابینه بختیار در حالی روی کار آمد که نهضت اسلامی، سراسر کشور را فراگرفته بود و هیچ قدرتی در رژیم، توان رویارویی، مقابله و سرکوب نهضت را در خود نمی‏دید. بختیار به عنوان آخرین نخست وزیر دوران ننگین پهلوی سعی کرد با اعطای امتیازات گوناگون به مردم، سیل اعتراضات را کاهش دهد. وی پس از معرفی وزیران خود، رئوس برنامه‏های دولت را به اطلاع نمایندگان مجلس و مردم رساند که اهمّ آن‏ها عبارت بودند از: انحلال ساواک، محاکمه سریع غارتگران، رسیدگی به کارهای خلاف گذشته، آزادی کلیه زندانیان سیاسی، لغو تدریجی حکومت نظامی، ایجاد همکاری نزدیک بین دولت و حوزه‏های علمیه و روحانیان و بالاخره ایجاد امنیت اجتماعی در پناه قانون. ولی تمام تلاش او با شکست مواجه گردید و علی رغم سعی وافر او در نگاهداشتن دولت خود و سلسله پهلوی، کابینه بختیار سرانجام پس از پنج هفته پرماجرا، سقوط کرد. با سرنگونی دولت بختیار، عمر رژیم پهلوی و دوران 2500 ساله ستم شاهی پایان یافت و حکومت اللَّه بر کشور حاکم گردید.


زادروزها

    1367 - زادروز ریچارد دوم انگلستان هشتمین پادشاه انگلستان و فرمانروای ایرلند
    1412 - زادروزژان دارک قهرمان ملی فرانسه
    1655 - زادروز یاکوب برنولی ریاضیدان و فیزیکدان سوئیسی


    1822 - زادروز هاینریش شلیمان باستان‌شناس آلمانی ، کاشف شهر باستانی تروآ
    1832 - زادروز گوستاو دوره نقاش فرانسوی
    1883 - زادروز جبران خلیل جبران نویسنده سرشناس آمریکایی لبنان الاصل و خالق اثر مشهور پیامبر


    1955 - زادروز روآن اتکینسون بازیگر ، کمدین و فیلم‌نامه‌نویس بریتانیایی
    1314 - دالایی لاما، رهبر دینی بوداییان تبت.
    1346 - حسین یاری، بازیگر ایرانی در تآتر، سینما، تلویزیون.


درگذشت‌ها

    1693 - درگذشت محمد چهارم سلطان امپراتوری عثمانی از سال 1648 تا 1687
    1852 - درگذشت لوئی بریل ابداع کننده خط بریل


    1884 - درگذشت گرگور مندل کشیشی اتریشی ، پدر دانش ژنتیک نوین
    1918 - درگذشت گئورگ کانتور ریاضیدان آلمانی ، واضع نظریه مجموعه‌ها
    1919 - درگذشت تئودور روزولت بیست و ششمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا


    1990 - درگذشت پاول چرنکوف فیزیک‌دان اهل اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ، برنده جایزه نوبل فیزیک سال 1958 همراه با ایگور یوگنیویچ تام و لیا فرانک
    1285 - مظفرالدین‌شاه قاجار
    1377 - میشل پتروچیانی، نوازنده فرانسوی پیانوی جاز