در آن قرن و از نیمه قرن پیش از آن درهر گوشه ایران یک استقلال طلب و احیاگر هویت ملی بپاخاسته بود. در شمال ایران همزمان سه مبارز ــ بابک، مازیار و افشین ــ بنای مبارزه با حکومت بغداد را گذارده بودند که بابک در عین حال فرضیه اجتماعی ــ اقتصادی مزدک را هم دنبال می کرد و خواهان برابری کامل مردم و مشترک بودن مالکیت ها [دولتی و ملی بودن منابع و ابزار تولید و خدمات عمومی] بود. پدر بابک یک تیسفونی بود که در پی ویران شدن پایتخت امپراتوری ایرانیان (واقع در 36 کیلومتری جنوب بغداد) از این شهر به آذربایجان رفته بود. پیروان بابک پیراهن سرخ رنگ بر تن می کردند و به احتمال زیاد دادن عنوان «سرخها» به کمونیستها ریشه در همان زمان دارد. در تاریخ، آنان را سرخ جامگان، خرّمیان و خرّمدینان نوشته اند. در آن زمان هنوز اکثریت آذربایجانی ها که بابک از میان آنان برخاسته بود دین نیاکان (آیین زرتشت) را حفظ کرده بودند. باید دانست که تا زمان شاه اسمعیل صفوی (پنج قرن پیش) هم بسیاری از مردم شمال ارس زرتشتی بودند و حکمرانان آنان از همان دودمانی بودند که در عهد ساسانیان منصوب شده بودند. همچنین باید به خاطر داشت که زبان ترکی دو ــ سه قرن پس از قیام بابک و با سلجوقیان وارد این بخش از ایران شد.


بابک بارها سپاه خلیفه عباسی را که عموما غلامان تُرک آسیای مرکزی بودند شکست داده بود، زیرا دژ و استحکامات متعدد داشت. وی با مازیار حاکم تبرستان (مازندران) و نیز افشین سردار استقلال طلب دیگر در ارتباط بود. مازیار به دلیل همسایگی با طاهریان از دور و در ظاهر احترام خلیفه را داشت تا فرصت مناسب به دست آورد و افشین معتقد به انهدام قدرت خلیفه از درون بود و بنابراین، خودرا به شخص خلیفه نزدیک کرده بود، ولی خلیفه از همه چیز باخبر بود و برای تضعیف روحیه استقلال طلبی ایرانیان که می گفتند: اسلام بله؛ حکومت عرب نه ــ افشین را به جنگ بابک فرستاد. افشین همه مساعی خودرا به کار برد تا بابک باقی بماند که بابک به دلیل از دست دادن چند افسر خود در جنگ، به ارمنستان فرار کرد که در آنجا به دام توطئه افتاد و اسیر شد و به افشین تحویل گردید و افشین راهی جز تحویل او به خلیفه نداشت و خلیفه اورا به طرز دلخراشی که مورخان آن زمان شرح داده اند و در تاریخ طبری هم آمده است بکشت، اما بابک تا جان در بدن داشت خود را نباخت. مازیار نیز از طریق اغفال برادرش دستگیر و او نیز در سامرا که معتصم پایتخت خود را به انجا منتقل کرده بود به طرز فجیعی کشته شد و جسدش را درکنار استخوانهای بابک به دار زدند. سپس نوبت به افشین رسید که اورا در بغداد گرفتند و خلیفه تماسهای او با مازیار و بابک را رو کرد و با گرسنگی دادنش کشت و جنازه وی را هم در کنار دو تن دیگر در حاشیه سامرا به دار آویخت. تاریخ خلفای عباسی و حکام عرب مملو از چنین قتلهایی است، حتی قتل نزدیکان و بستگانشان.

1643 – زادروز اسحاق نیوتن، کاشف جاذبه عمومی

اسحاق نیوتن دانشمند بلندآوازه انگلیسی، در تاریخ چهارم ژانویه سال 1643 میلادی در منطقه نارس انگلستان به‏دنیا آمد و کودکی خود را با غم از دست دادن پدر به تلخ‏کامی گذراند. وی از جوانی به ابزارهای مکانیکی علاقه داشت تا این‏که در دانشگاه کمبریج انگلستان در زمینه‏های ریاضی، فیزیک و فلسفه به تحصیل و تحقیق پرداخت. نیوتن در 24 سالگی، قوانین اساسی فیزیک را تنظیم کرد و آن‏‌ها را درباره اجرام آسمانی به‏کار برد. مهم‏‌ترین کشف نیوتن، قانون اصلی جاذبه است. کشفیات علمی نیوتن، پایه بسیاری از اکتشافات بعدی دانشمندان درباره قوانین حاکم بر طبیعت و اصول ریاضی و هندسی شد. نیوتن، مفاهیم و قوانین اساسی مکانیک را فرمول‏بندی نمود و پس از کشف جاذبه عمومی، منظره‏ای فیزیکی از جهان به‏وجود آورد که تا آغاز قرن بیستم میلادی، دست‏نخورده باقی ماند. نیوتن را به‏دلیل مطالعه آثار ریاضی‏دانان بزرگ و به‏ویژه پایه‏گذاری اساس حساب و جبر و آنالیز، به‏عنوان یکی از بنیان‏گذاران اصول ریاضیات عالی می‌‏دانند. نیوتن پس از تحقیقات جالبی که درباره نور انجام داد، ثابت کرد که نور خوشید یا نور سفید عملاً از ترکیب رنگ‏های گوناگون به‏وجود آمده است که با یک منشور ساده قابل تجزیه است.


نتیجه این تجربه، باعث ایجاد مفهوم طیف یا نوار رنگ گردید و پایه طیف‏‌شناسی ریخته شد. وی هم‏چنین با ساخت نوعی تلسکوپ که به‏جای عدسی، دارای آینه بازتابنده بود، پایه تلسکوپ‏های امروزی را گذارد و از آن برای بررسی اعماق کیهان استفاده برد. دیدگاه‏های این دانشمند بزرگ جهان درباره دین، فلسفه و اخلاق نیز مورد توجه بسیاری از دین‌شناسان و متفکران قرار گرفته است. نیوتن آثار متعددی به نگارش درآورده است که کتاب مبانی ریاضی فلسفه طبیعی درباره حرکت اجسام، مهم‏‌ترین اثر اوست. نیوتن در این کتاب، پیروی حرکات اجسام در زمین و آسمان را براساس قوانین واحد اثبات می‌‏کند و قوانین مهم سه‏گانه خود را در این ‏باره مطرح می‌‏سازد. او بیش از بیست سال آخر عمر را در مقام ریاست انجمن سلطنتی انگلستان گذراند و فعالیت‏های علمی خود را ادامه داد. اسحاق نیوتن سرانجام در 31 مارس سال 1727م در سن هشتاد و پنج سالگی درگذشت و در کلیسای وست‏مینستر که مدفن بزرگان بسیاری است، به خاک سپرده شد.

1952 - سقوط هواپیمای مسافربری در نزدیکی تهران

چهارم دی ماه 1331، یک هواپیمای شرکت هواپیمایی ایران که از شیراز و اصفهان به تهران می آمد، در نزدیکی فرودگاه مهرآباد هنگام کم کردن ارتفاع برای نشستن سقوط کرد و همه مسافران و سرنشینان آن جز دو تن (حسین عدل رئیس شرکت تلفن شیراز و مهندس خزاینی) کشته شدند.

 نکته جالب و قابل تامل در این سانحه زنده ماندن و سلامت کامل این دو تن از میان دهها مسافر نبود، دست نخورده ماندن یک بسته بسیار بزرگ پُر از اسکناس بود که با این هواپیما حمل می شد. این بسته پس از برخورد هواپیما به زمین از داخل آن بیرون افتاده، بازشده و اسکناسها سطح بیانان (چند قدمی جاده جنوبی پُر رفت و آمد کرج ـ تهران ) را تا مسافتی دور پوشانده بود. صدها نفر کسانی که به کمک و یا تماشا آمده بودند و عموما از کارگران تنگدست محل و نوجوانان بودند حتی یک قطعه اسکناس را برای خود برنداشته بودند و به خبرنگاران خارجی گفته بودند که تصاحب به ناحق مال دیگران ـ دولت و یا شخص ـ حرام است و باعث ناراحتی وجدان می شود و ما تنها به دسترنج خود قانع هستیم. این خبرنگاران به سراسر جهان نوشته بودند که سانحه پُرتلفات هوایی تهران منش ویژه و بزرگواری ایرانیان سال 1952 را به ثبوت رساند و اگر در کشوری دیگر اتفاق افتاده بود، مردم تماشاگر حتی یک قطعه اسکناس را باقی نمی گذاشتند و برای تصاحب آنها هجوم می بردند و با هم مسابقه می دادند.

1969 - تصمیم غیر منتظره شاه درباره بحرین

پهلوی دوم ـ محمدرضاشاه که دیدار رسمی از هند را از 11 دی ماه 1347آغاز کرده بود روز 14 دی (4 ژانویه 1969) در یک مصاحبه مطبوعاتی در هند در پاسخ به سئوالی در باره بحرین [ که احتمالا طبق نقشه و از پیش تنظیم شده بود]، بادی در غبغب انداخت و بدون این که درنظربگیرد که پارلمان ایران با حمایت ملت، بحرین را استان 14 ایران اعلام داشته و شاه مشروطه حق ندارد تصمیمی مغایر مصوبه پارلمان و اراده ملت بگیرد گفت که اگر بحرینی ها نمی خواهند با ما باشند ما حرفی نداریم!. رویدادهای دو دهه آخر قرن 20 در منطقه خلیج فارس ثابت کرد که چه نیرویی پشت این تصمیم شاه بود.


اعلام چنین مطلب مهمی در یک مصاحبه عمومی آن هم در کشوری دیگر و قرار دادن ملتی باستانی در برابر یک امر انجام شده عملی نابخشودنی بشمار رفته است. شاه با بیان این مطلب که حق گفتن آن را نداشت دست خودرا در برابر «تاریخ» رو کرد و آخرین سنگردفاع از خودرا در «دادگاه تاریخ» ویران ساخت.

این تصمیم «ملوکانه!» به اندازه ای قطعی بود که از مردم ایران هم [دریک رفراندم سراسری] سئوال نشد که آیا با تصمیم شاه که بر خلاف قانون اساسی و سوگندی که برای حفظ حدود و ثغور ایران به جای آورده است موافقنند یا نه!. همان طور که پیش بینی می شد؛ رفراندم تنها در بحرین انجام شد که یک دهن کجی به ایرانیان تلقی شده است. ناسیونالیستهای ایرانی این اقدام شاه را محکوم و بی اعتبار اعلام داشتند و گفتند که شاه با این حرکت خود باعث تحقیر ایرانیان شده است. پنج نماینده حزب پان ایرانیست مجلس امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت را که از تصمیم شاه حمایت کرده بود استیضاح کردند. موافقت با تجزیه ایران یکی از موارد اتهامات هویدا بود که چندی پس از پیروزی انقلاب اعدام شد.

 22 سال بعد، این عمل شاه یک مشابه به دست آورد و آن، انحلال اتحاد شوروی به تصمیم «سه فرد» از جمله یلتسین بود، بدون این که در این زمینه در روسیه رفراندم برگزار و نظر روسها استعلام شود، و بنابراین تا ابدیت جای اعتراض به انحلال آن اتحادیه باقی مانده است.


1358 - اعدام حسن بهزادی و امیرهوشنگ کاویانی به جرم سرکوب قیامگران 15 خرداد 1342

دادگاه انقلاب تهران در این روز در سال1358 (یازده ماه پس از پیروزی انقلاب) احکامی را که چند روز پیش از آن صادر کرده بود از جمله چهار حکم اعدام جهت اجرا به داسرای انقلاب ابلاغ کرد که به اجرا درآمدند. طبق این احکام، سرلشکر بازنشسته ژاندارم حسن بهزادی (از مردم مازندران) و سرهنگ ژاندارم امیرهوشنگ کاویانی (متولد در اراک) و دو درجه دار ارتش به نامهای ابوطالب جواهری و محمد داربرزین به اعدام محکوم شده بودند.


 سرلشکر بهزادی و سرهنگ کاویانی متهم به شرکت در سرکوبی قیام 15 خرداد 1342 (16 سال پیش از محاکمه) شده بودند. سرلشکر بهزادی که در سال 1342 سرهنگ و رئیس واحد فرهنگی ژاندارمری (آموزشگاههای گروهبانی وقت واقع در خیابان مولوی - شهر تهران) بود در دفاع از خود گفته بود که در آن روز چند کامیون را به محوطه آموزشگاهها فرستاده بودند و از من خواسته بودند که چون در خیابان مولوی تظاهرات است نفرات را مسلح و در اختیار بگذارم و من مامور بودم و معذور. من در دفتر کارم بودم و از چگونگی رفتار افراد اعزامی با تظاهرات بی اطلاع.

سرهنگ کاویانی هم که در سال 1342 سروان و فرمانده گروهان شهر ری بود گفته بود که پاسگاه قاسم آباد شهر ری [که با تیراندازی و توسل به خشونت کفن پوشان ورامینی را در سر راه خود به تهران متوقف و مجبور به بازگشت کرده بود] تنها چند ژاندارم داشت و بقیه افراد از تهران فرستاده شده بودند و نظامیان جز اطاعت از مافوق کار دیگری نمی توانند بکنند.
 
(متن احکام این چهار نفر و دیگران از جمله سپهبد احمد دولو قاجار، سرلشکر عباس صدوقی، سرهنگ یدالله قیائی، سرهنگ ابراهیم بهروان و سرگرد علی بهداد که به زندان محکوم شده بودند در روزنامه اطلاعات مورخ 4 دی ماه 1358 مندرج است)

1980 - شکایت آمریکا از جمهوری اسلامی ایران به شورای امنیت سازمان ملل

چهارم ژانویه 1980 (14 دیماه 1358) شورای امنیت سازمان ملل شکایت دولت آمریکا از ایران را دریافت و بررسی نهایی آن را موکول به دیدار کورت والدهایم دبیرکل وقت این سازمان از تهران کرد. این شکایت مربوط به تصرف سفارت آمریکا در تهران و گروگانگیری گروهی از کارکنان آن بود. دولت آمریکا در جلسه مقدماتی شورا تاکید کرده بود که اگربا مذاکرات والدهایم گروگانها آزاد نشوند، شورای امنیت باید ایران را تحریم اقتصادی کند. در برابر این تاکید، نماینده شوروی گفته بود که اگر قطعنامه بر ضد ایران شدید باشد ممکن است آن را «وتو» کند. در واکنش به این اظهار نماینده شوروی، نماینده آمریکا اشاره به بکار بردن یکجانبه نیروی نظامی بر ضد ایران کرده بود و نماینده شوروی به نوبه خود گفته بود که چنین عملی در مجاورت مرزهای ما بدون پاسخ نخواهد بود.

1951 - جنک کره ـ سقوط شهر سئول برای دومین بار

پنجم ژانویه سال 1951 (چهارم ژانویه به وقت آمریکا) شهر سئول برای دومین بار پس آغاز جنگ کره به دست نیروهای کمونیست افتاد. سه ماه بعد ژنرال مک آرتور فرمانده این جبهه که آمریکا را از هرگونه جنگ زمینی در آسیا برحذر داشته است از همه سمتهای نظامی اش برکنار شد. وی به عنوان فاتح ژاپن شهرت یافته است.


جنگ کره در ژوئن 1950 با حمله نظامی کره شمالی به جنوب و با هدف تامین یکپارچگی کره که فاتحان جنگ جهانی دوم آن را تقسیم موقت! کرده اند آغاز شد و دراندک مدتی بیشتر اراضی جنوب که پس از جنگ جهانی دوم قرار بود از طریق انتخابات به صورت کشوری واحد در آیند به تصرف نیروهای شمال درآمد و شهر سئول ماهها در کنترل شمالی ها بود که نیروهای آمریکایی و بعدا چند کشور دیگر ازجمله ترکیه وارد عمل شدند و بیست و ششم سپتامبر شهر سئول از دست شمالی ها خارج شد و در اکتبر نیروهای خارجی تحت پرچم سازمان ملل از مدار 38 درجه که خط تقسیم دو کره است عبور کردند که صدها هزار چینی برای کمک به کره شمالی از رود «یالو» حد فاصل چین با شبه جزیره کره گذشتند و نیروهای زیر پرچم سازمان ملل را با تحمل تلفات سنگین مجبور به عقب نشینی کردند و سئول دوباره به دست شمالی ها افتاد.

این جنگ پرهزینه در 28 جولای 1953 پس از 3 سال و یک ماه با امضای قرارداد ترک مخاصمه متوقف شد و از آن زمان هنوز هزاران نظامی آمریکایی در کره جنوبی مستقر هستند.

جمع تلفات آمریکا در این جنگ 25 هزار کشته گزارش شده است، ولی در آن یک میلیون تن از اتباع کره جنوبی جان خود را از دست دادند. شبه جزیره کره پیش از سال تقسیم (1945 ) در کنترل ژاپن و پیش از آن وابسته به چین بود.

1642 - چارلز یکم پادشاه انگلستان چهارصد سرباز را مامور تصرف پارلمان این کشور و بیرون راندن نمایندگان کرد. اختلاف چارلز با پارلمان از دوسال پیش که مجلس حاضر نشده بود پولی را می خواست در اختیار او بگذارد آغاز شده بود . چارلز در آن سال پارلمان را تعطیل کرد ولی دوباره مجبور به بازگشایی آن شد که این بار هم پارلمان حاضر به تصویب پول مورد نظر اونشد و تعطیل کردن خود را هم غیر قانونی خواند و اعلام داشت که دمکراسی تعطیل پذیر نیست که چارلز متوسل به سرباز شد. سرانجام چارلز و پارلمان باهم به توافق رسیدند.


1343 - تبعید آیت ‏اللَّه "سید مصطفی خمینی" به ترکیه توسط رژیم پهلوی

پس از تبعید حضرت امام خمینی(ره) در سیزدهم آبان 1343 ش به ترکیه، رژیم پهلوی در عصر همان روز، فرزند ارشد ایشان، حاج سید مصطفی را نیز دستگیر و روانه زندان قزل قلعه در تهران نمود. انعکاس این دو خبر، شهرهای قم، مشهد و تهران را به حالت تعطیل درآورد و در بسیاری از شهرها تظاهرات به راه افتاد. در نهایت فشار افکار عمومی و بحران سیاسی و طوفان نشأت گرفته از تبعید امام، چنان رژیم را درمانده کرد که سعی نمود به طوری، آن را آرام سازد. از این رو حاج سید مصطفی خمینی را پس از 57 روز حبس، در هشتم دی ماه 1343 از حبس، آزاد کردند و از او خواستند که بدون سروصدا به قم برگردد. اما ورود ایشان به قم، مورد استقبال پرشور مردم قرار گرفته و ملت انقلابی، ایشان را تا خانه همراهی کردند. ولی چون رژیم از این عمل سودی به دست نیاورد، پس از پنج روز به گونه‏ای وحشیانه سیدمصطفی را از خانه مسکونی دستگیر و در 14 دی ماه به ترکیه تبعید کرد.


1292 - ورود اولین هواپیما به ایران

در پی اجرای یک برنامه پرواز نمایشی در آسمان تهران توسط خلبانی لهستانی با یک هواپیمای دوباله سبک در زمان احمدشاه قاجار، اولین هواپیما به ایران وارد شد. در ازای این برنامه، دست‏اندرکاران این هواپیما با فروش مبلغ گزاف بلیط، نمایش مختصری داده بودند. تا سال‏ها بعد، پروازها غالباً نمایشی بود و هواپیماها برای این منظور به ایران می‏آمدند. همچنین تا نیمه سال 1301ش در تهران زمین مشخصی برای فرود و برخاستن هواپیما وجود نداشت تا آن که در پی درخواست دولت انگلستان برای فرود هواپیما، دولت ایران زمینی در جنوب تهران برای این کار اختصاص داد. پس از مدتی خطوط هوایی ایجاد شد و پس از انجام مذاکراتی با شرکت‏های اروپایی، اولین سرویس هوایی در آذرماه 1303 ش دایر گردید.

1357 - فرار "ازهاری" و "اویسی" از مزدوران رژیم طاغوت به خارج از کشور

غلامرضا ازهاری و غلامعلی اویسی دو تن از ارتشبدهای عالی رتبه ارتش رژیم پهلوی بودند که در روزهای پایانی عمر رژیم ستم‏شاهی احساس کردند که این رژیم نابودشدنی است و حضور آنان در ایران ممکن است به قیمت جان آنان تمام شود. از این رو پس از انتقال اموال بی‏شمارِ خود به خارج از کشور، به اروپا گریختند. ازهاری تا پیش از آن، نخست وزیرِ دولت نظامی بود که در اواخر کار به علت عدم توانایی در کنترل اوضاع کشور، از این سمت استعفا داده بود. اویسی نیز به عنوان فرماندار نظامی تهران، در هفدهم شهریور 1357، دستور قتل عام وسیع مردم را صادر کرده و پس از روی کار آمدن ازهاری، سرپرست وزارت کار گردید که آن هم دوام نیاورد.


1945 - ناوآمریکایی «امانی بی» از نوع هواپیمابر بر اثر حمله انتحاری (کامیکازی) یک خلبان ژاپنی غرق شد.

2010 - برج خلیفه بلندترین ساختمان دنیا رسما افتتاح شد.


زادروزها:

1643 - اسحاق نیوتن.

مرگ ها:

1941 - درگذشت "هانری بِرِگْسون" فیلسوف شهیر فرانسوی
1965 - مرگ "توماس اِلْیوت" شاعر بزرگ انگلیسی - امریکایی


1960 - آلبر کامو، نویسنده مشهور فرانسوی‌تبار و برنده جایزه نوبل ادبیات.
1961 - اروین شرودینگر، فیزیکدان مشهور اتریشی و برنده جایزه نوبل فیزیک سال 1933.